جنگل‌های ابر چه ویژگی‌هایی دارند و در کجا هستند؟

کافی است به نقشه نگاه کنیم. در نزدیکی شهر شاهرود یکی از شگفت انگیزترین جنگل‌ها را می‌یابیم، جنگل‌های ابر. دیدن واژه‌ی ابر کنار واژه‌ی جنگل هر ذهنی را کنجکاو می‌کند که اگر جنگل است ابر چه می‌کند آنجا؟ ارتفاع بالای جنگل‌های ابر از سطح دریا کیفیت ویژه‌ای به آن بخشیده‌است که می‌توان به‌گونه‌ای تحقق شعر و یا تصاویر برخی فیلم‌های تخیلی را در طبیعت یافت. این ارتفاع زیاد باعث نزدیک بودن ابرها به جنگل است. می‌توان میان ابرها حرکت کرد. چه لحظات با شکوهی! بارها شنیده‌ایم کسی که می‌خواهد خوشحالی‌اش را وصف کند بگوید: دارم رو ابرا سیر می‌کنم. جنگل‌های ابر که اسم شاعرانه اش در نخستین نگاه آدم را جذب می‌کند، تحقق "رو ابرا سیر کردن "  است. تحقق رویا در طبیعت.

اگر می‌خواهید به پاسخ سوالات زیر برسید، تا آخر این مقاله با ما همراه باشید: ویژگی‌های جنگل‌های ابر چیست؟ جنگل‌های هیرکانی کجا هستند؟ آب و هوای جنگل‌های ابر چگونه است؟ پوشش گیاهی جنگل‌های هیرکانی چگونه است؟ پارک ملی گلستان کجاست؟

ویژگی‌های جنگل‌های ابر

از ویژگی‌های جنگل‌های ابر واقع شدن در مرز دو اکوسیستم (Ecosystem) جنگلی و بیابانی است. مرز دو استان سمنان و گلستان. حضور در جنگل‌های ابر یعنی حضور در مرز خشکی و آبادانی و تجربه‌ای بکر از حضور در مکان اقالیم. قرار گرفتن در این مرز باعث حضور همزمان درختان دو اکوسیستم متفاوت کنار هم است مثل رویش و بالیدن همزمان درختان سوزنی برگ و درختان پهن برگ و این خود موجب پیدایش بافت جانوری خاصی در این جنگل‌ها شده‌است.

جنگل‌های ابر یادگار دوره سوم زمین شناسی، گیاه شناسان بسیاری را از سراسر دنیا به ایران می‌کشاند که مشتاق دیدن بافت‌های گیاهی هیرکانی هستند که از نظر علم زیست بوم شناسی و زمین شناسی حائز اهمیت هستند. چشمه‌های دائمی موجود در جنگل‌های ابر را نباید فراموش کرد. آدم برود میان افرا و بلوط و راش و ده‌ها گونه‌ی گیاهی دیگر و همچنین روحش را با موسیقی آواز پرندگان اعتلا ببخشید.

تازه نوبت می‌رسد به صدای شرشر آب و بعد گوارایی و بعد روشنایی. یادمان نرود همه این‌ها در حضور دوستانی است به اسم ابرها که گاه آنچنان حضورشان بالا می‌گیرد که از آن به‌عنوان اقیانوس ابر یاد می‌شود. وجود این اقیانوس ابر معلول در مرز بودن جنگل‌های ابر است؛ مرز کوهستان و بیابان. مرز سرسبزی و باران و سخاوت با خشکی و کویر و امساک.

جنگل‌های هیرکانی کجا هستند؟

در منطقه باستانی هیرکانیا در جمهوری آذربایجان تا آستارا، شهر مرزی ایران، جنگل‌های قدیمی و دیدنی وجود دارد که از آب و هوای معتدل منطقه برخوردار هستند. این منطقه بوم گردی در امتداد خط ساحل جنوبی دریای خزر و دامنه‌های شمالی رشته کوه البرز ادامه دارد. این بخش از پنج استان ایران از شرق به غرب را شامل می‌شود از جمله: استان خراسان شمالی، استان گلستان (مناطق کاملاً جنوبی و جنوب غربی و همچنین بخش‌هایی از مناطق شرقی دشت گرگان، استان مازندران، استان گیلان و استان اردبیل).

مساحت این جنگل‌های ابر 40 میلیون ساله 55 هزار و 100 کیلومتر مربع با 2 میلیون هکتار در ایران و 20 هزار هکتار در آذربایجان است. ارتفاع آن از سطح دریا شروع می‌شود و از سطح دریا به 2800 متر می‌رسد. متأسفانه تقریباً نیمی از این جنگل‌ها اکنون جنگل زدایی شده اند و تنها 10.3٪ از آنها به شدت محافظت می شوند.

آب و هوای جنگل‌های ابر

این جنگل حتی در فصول گرم نیز آب و هوای مطبوعی دارد. کوهنوردان همراه داشتن لباس ضد آب را فراموش نکنند. در عرض یک یا دو دقیقه می توان جنگل را ابرها پوشاند. و اگر لباس خیس شده‌باشید ، کم‌ترین نسیم می‌تواند لذت حضور در آنجا را از بین ببرد. در ابتدا، مه یا ابر لمس دلپذیری مرطوب است ، به ویژه هنگامی که فرد در حال بالا رفتن و تعریق است. اما رطوبت در کم‌ترین زمان به پتویی مرطوب تبدیل می‌شود و از مژه‌ها و همه جا می چکد.

ابرها همیشه سریع می‌آیند و می‌روند، دره ها را پر می‌کنند و در مسیر خود رها می‌کنند. بخارات و ابرها نقاط سفید را در برابر سایه‌های سبز تیره ایجاد می‌کنند. به‌نظر می‌رسد کل جنگل در حال آزمایش یک کیمیاگر حواس پرت است.

پوشش گیاهی جنگل‌های هیرکانی

این جنگل‌های ابر بیش‌تر از گونه‌های پهن برگ تشکیل شده‌اند که با آب و هوای مرطوب (Wet weather) و نیمه مدیترانه‌ای سازگار هستند. جنگل‌های هیرکانی اغلب بسته به ارتفاع پوشش گیاهی مختلفی دارند (سطح دریا، ارتفاعات پایین کوه، کوه‌های بلند و مکان‌های بسیار مرتفع). مشهورترین این درختان راش، بلوط، توسکا، نارون، خاکستر اروپایی، جعبه درخت و غیره است. درختانی که به‌عنوان درختان پهن برگ دسته بندی شده‌اند، در مجموع 150 گونه درخت و بوته در منطقه بوم خزر وجود دارد. انواع درختان در منطقه جلگه‌ای (Plain) نیز با درختان در دامنه‌های بلند و مناطق متفاوت است.

علل جنگل زدایی هیرکانی

اگرچه ایران از نظر پوشش گیاهی کشوری فقیر است ، اما ما هر ساله شاهد کاهش چشمگیر منطقه بوم گردی هیرکانی هستیم.

یکی از عوامل اصلی این تخریب ، گسترش بی رویه صنایع چوب و کاغذ و تغییر کاربری این جنگل ها است. یکی دیگر از فاکتورهای مهم تخریبی، پروژه‌های عمرانی مانند ساخت سد بدون تحقیق کافی است. سد گلورد در استان مازندران نمونه‌ای است که در آن بیش از سی هزار درخت در این پروژه قطع شد. از دیگر عوامل می‌توان به چرای دام کنترل نشده خانگی و ساخت و سازهای غیرقانونی اشاره کرد. همچنین در گذشته‌ای نه چندان دور، میلیون‌ها متر مکعب چوب در صنایع ذغال سنگ (Coal) استفاده می‌شد که خوشبختانه امروزه مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌است.

جانور هیرکانی چیست؟

ببر خزر از گونه های Panthera tigris  بود، که در منطقه وسیعی از شرق ترکیه، قفقاز در اطراف دریای خزر از طریق آسیای میانه تا شمال افغانستان و در غرب چین زندگی می‌کرد. این جنگل‌های ابر تا دهه 1970 در جنگل‌های پراکنده این منطقه ساکن بود. این جمعیت در سال 2003 منقرض ارزیابی شد. همچنین به عنوان ببر خزر ، ببر مازندران یا ببر هیرکانی شناخته می‌شود یکی از بزرگ‌ترین گربه سانان روی زمین است.

ببر خزر با پنجه‌های بسیار بزرگ ، بدن عضلانی متمایز و گوش‌های کوتاه و غیر مشخص، بلافاصله از دیگر اعضای خانواده گربه‌ها قابل تشخیص بود. ببر هیرکانی همچنین از همه گونه‌های ببر خزدار بود که به حیوان اجازه داد در زمستان زنده بماند و از آن در برابر سرما محافظت کند. این یک گوشتخوار درنده بود و از حیوانات مختلف از جمله گراز تغذیه می‌کرد.

به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله "تولید محتوا برای جنگل‌های ابر" را مطالعه کنید تا در این زمینه دید قوی و کاملی به‌دست آورید.

جنگل هیرکانی فهرست میراث جهانی یونسکو

سن این جنگل‌ها و نامناسب بودن و نوع گیاهان آن باعث می‌شود که درخواست‌ها برای ثبت میراث جهانی یونسکو (Unesco) ثبت شود. در ابتدا جمهوری آذربایجان این درخواست را مطرح کرد، اما از آنجا که بیشتر جنگل‌ها در ایران واقع شده‌‎بودند، ایران یک درخواست مشترک با آذربایجان پیشنهاد داد و این درخواست به یونسکو ارسال و ثبت شد.

پارک ملی گلستان

این پارک با مساحت بیش از 90 هزار هکتار ، در مرز مشترک استان‌های خراسان، سمنان و گلستان واقع شده‌است.

پارک ملی گلستان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های حیات وحش (Wildelife) کشور است. این منطقه در سال 1957 به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد و به دنبال چندین تغییر نام، سرانجام به عنوان یکی از پنجاه ذخیره طبیعی زیست کره جهان توسط یونسکو در سال 1975 ثبت شد و در سال 2008 به‌عنوان میراث طبیعی ایران به ثبت رسید. این پارک شامل 1350 گونه گیاهی و 302 گونه جانوری است که در نوع خود فوق‌العاده است.

ذخیره گاه زیست کره

اکوسیستم‌های زمینی و ساحلی زیست کره را ذخیره می‌کند که راه حل‌هایی برای سازگاری حفاظت از تنوع زیستی با استفاده پایدار از آن ارائه می‌دهد. آن‌ها در سطح بین المللی به رسمیت شناخته می‌شوند، توسط دولت‌های ملی معرفی می‌شوند و تحت صلاحیت حاکمیت کشورهایی که در آن قرار دارند باقی می مانند. ذخایر زیست کره از برخی جهات به عنوان آزمایشگاه‌های زنده برای آزمایش و نشان دادن مدیریت یکپارچه زمین، آب و تنوع زیستی عمل می‌کنند. در مجموع، ذخایر زیست کره یک شبکه جهانی را تشکیل می‌دهند که تبادل اطلاعات و تجربیات را تسهیل می‌کند.

نتیجه گیری:

جنگل‌های ابر در مرز دو اکوسیستم جنگلی و بیابانی واقع شده‌اند که ابرها از آن عبور می‌کنند. بهترین زمان سفر به جنگل‌های ابر با توجه به آب و هوای منطقه نیمه نخست سال است. البته با تجهیزات مناسب و مطمئن در ماه‌های سرد سال هم می‌‎توان رفت و یگانه شد با رویا. پیشنهاد می‌کنیم به این مکان سفر کنید تا از جاذبه‌های آن لذت ببرید.

اگر قصد دارید در زمینه جنگل‌ها تولید محتوا انجام دهید، پیشنهاد ما سایت رایامارکتینگ است که همکاران ما در رایامارکتینگ می‌توانند برای شما انواع تولید محتوا را باتوجه به نیاز و بودجه‌تان بسازند.