شناخت تمدن اسلامی

تمدن اسلامی یکی از درخشان‌ترین و شکوهمندترین تمدن‌های بشری بوده‌است. نگاهی به آثار مورخان و به خصوص مورخانی که نگاه تمدنی داشته‌اند، نه آنهایی که صرفا وقایع جزئی را نگاشته‌اند، این حقیقت را بر خواننده آشکار می‌کند؛ برای نمونه مطالعه‌ی کتاب‌های مشهوری مانند تاریخ تمدن ویل دورانت یا کتاب تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان نشان می‌دهد که تمدن اسلامی تا چه پایه و مایه‌ای از رشد و تعالی رسیده بود. این تعالی و شکوه در جنبه‌های گوناگونی مثل دانش، معماری و هنر قابل مشاهده است.

در این مقاله به جنبه‌های مختلف رشد تمدن اسلامی، ویژگی‌های تمدن اسلامی و برخی دلایل شکوفایی تمدن اسلامی خواهیم پرداخت پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشید. اگر خودتان نیز بخواهید در این زمینه با کاهش هزینه تولید محتوا انجام دهید، پیشنهاد ما انتخاب سایت رایا مارکتینگ می‌باشد.

جنبه‌های مختلف رشد تمدن اسلامی

یکی از جنبه‌های متعالی تمدن اسلامی گستره و ژرفای دانش در این دوره است. در این دوره دانشمندان بزرگی پرورش یافته‌اند که هنوز با گذشت صدها سال نام آنها تابناک است و آثارشان مورد توجه مدرن‌ترین دانشمندان و مراکز علمی است، بزرگانی مانند فارابی،‌ ابن سینا، جابربن حیان، خوارزمی، خواجه نصیر الدین طوسی، ابن هیثم، زکریای رازی و... . دانشوران بلندپایه‌ای که بر اساس اعتراف خود غربی‌ها آثار ترجمه شده‌ی آنها در دوران قرون وسطی و پس از آن پایه‌ی رشد علمی و نگرش‌های دانشی در غرب بوده‌است. امروز نیز در دانشنامه‌ها و ژورنال‌های علمی معتبر دنیا درباره‌ی این بزرگان مدخل و مقاله نگاشته می‌شود.

یکی دیگر از جنبه‌های رشد و شکوفایی تمدن اسلامی معماری آن است، بناهای باشکوهی که در آن دوران ساخته شده‌است، از شگفتی‌های معماری جهان به حساب می‌آیند. بناهایی بزرگ و استوار که در کنار زیبایی و خلاقیت، گستراننده‌ی روح معنویت دینی هستند. رنگ،‌ شکل، نمادها و نوشته‌ها و نقش‌های مشهود بر پیکر و پیکره‌ی‌ این سازه‌های عظیم و ستایش برانگیز همه رنگ و بوی اسلامی دارند و به صدزبان باورها و ارزش‌های اسلامی را به نحوی چشم نواز به بیننده می‌رسانند و او را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند.

بعد مهم دیگری از تمدن درخشان اسلامی بعد هنری آن است؛ هنرهایی مانند نقاشی، خط، موسیقی در چارچوب آموزه‌های اسلامی رنگ و بوی دیگری یافت و توانست با رعایت محدودیت‌های دینی در حیطه‌هایی نو و بدیع آثاری دیدنی، خواندنی و شنیدنی پدید بیاورد؛ نمونه‌های این آثار رشک برانگیز را می‌توان در تصویر بزرگان دین و حوادث مهمی چون عاشورا، سبک‌های گوناگون خط در نگارش قرآن و ادعیه و نیز نواهای مرتبط با قرائت اذان و قرآن و مدایح و مراثی برای بزرگان دین دید؛ آثاری که در علاوه بر ارضای حس زیبایی طلبی آدمی، ابعاد معنوی او را نیز مخاطب قرار می‌دهد و آن را راه می‌برد و بر می‌کشد.

به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله "تولید محتوا برای تمدن اسلامی" را نیز مطالعه کنید تا در این زمینه دید قوی و کاملی به‌دست آورید

ویژگی‌های تمدن اسلامی

همانند انسان، هر تمدنی دارای جسم و روح است. بدنه یک تمدن، دستاوردهای مادی آن از نظر ساختمان‌ها، تاسیسات صنعتی، ماشین آلات و هر چیزی است که نشان دهنده رفاه و پیشرفت زمینی است. روح آن مجموعه‌ای از اعتقادات و مفاهیم است که رفتار افراد و گروه‌ها، روابط متقابل آنها و جهان بینی آنها را مشروط می‌کند. اینها عناصری هستند که ویژگی‌های تمدن اسلامی را تشکیل می‌دهند. پنج ویژگی اصلی تمدن اسلامی را از دیگر تمدن‌های بشری گذشته و حال متمایز کرده و آن را در موقعیت برجسته‌ای قرار می‌دهد:

اعتقاد به خدا

اولین ویژگی این واقعیت است که تمدنی مبتنی بر ایمان اسلامی و آغشته به ارزش‌ها و اصول آن است. این تمدن یکتاپرستی است که بر اساس اعتقاد (Belief) به یگانگی خداوند متعال، خالق انسان‌ها و همه مخلوقات است. دین مقدس و صالح، در واقع، عامل قوی ای بود که به ظهور و شکوفایی این تمدن کمک کرد.

تکریم جایگاه انسان

ویژگی دوم تمدن با ابعاد انسانی و جهانی است و با منطقه، نژاد یا دوران تاریخی خاصی مرتبط نیست. بیشتر مربوط به همه اقوام و ملل است و پژواک‌هایی دارد که به نقاط مختلف جهان می‌رسد. این تمدنی است که از همه انسان‌ها محافظت می‌کند و میوه‌های آن سخاوتمندانه در اختیار هر کسی قرار می‌گیرد. تمدن اسلامی بر این اندیشه استوار است که انسان بر بقیه مخلوقات خدا برتری دارد، اینکه همه فعالیت‌های بشری باید به سعادت و رفاه انسان منجر شود و هر اقدامی که در جهت خدمت به این هدف انجام شود اقدامی خیرخواهانه خداوند است.

سخاوتمندانه

سومین ویژگی تمدن سخاوتمندانه آن است که از تمدن‌ها و فرهنگ‌های بشری که توسط مردمان جهان باستان تجربه شد‌ه‌است استفاده می‌کرد، اما در پیشرفت علم، دانش و ارزش‌های عدالت، برابری، زیبایی و فضیلت سهم بسزایی داشت. خروجی آن صرف نظر از نژاد، رنگ و حتی مذهب به نفع کل بشریت بود. مسلمانان و غیر مسلمانان، در تمدن اسلامی با هم زندگی کردند.

تعادل

چهارمین ویژگی آن تمدنی متعادل است که تعادل عادلانه‌ای بین جنبه‌های مادی و معنوی با اعتدال مثال زدنی ایجاد می‌کند که همواره از ویژگی‌های تفکر اسلامی و ویژگی بارز تمدن اسلامی در طول تاریخ آن بوده‌است. نه افراط و تفریط، نه افراط گرایی بی دلیل، نه بی پروایی. این یک اعتدال است که بر اساس عدالت و برابری بنا شده‌است.

تمدن دائمی

پنجمین ویژگی آن تمدنی دائمی است که تا اسلام (Islam) ادامه خواهد داشت، زیرا بر اساس اصول اسلام است که خداوند برای همیشه حفظ خواهد کرد. بنابراین، این تمدنی با ویژگی‌های منحصر به فرد است، تمدنی که هرگز از بین نمی‌رود زیرا تمدنی ملی یا نژادی نیست و با طبیعت بشر در تضاد نیست. اسلام ثابت قدم است. بنابراین تمدن اسلامی دائماً پررونق است و دارای چرخه خود تجدیدپذیر و پویایی بی وقفه است.
پنج ویژگی ذکر شده در بالا، پایداری آنها را از اصول دین اسلام گرفته‌است، زیرا آنها بر اساس آنها بنا شده‌اند و ذاتاً به آنها وابسته هستند. آنها مانند یک الماس گرانبها هستند بدون تغییر شرایط تاریخی و ....

برخی دلایل شکوفایی تمدن اسلامی

علوم دینی در اوایل تاریخ اسلام به عنوان راهی برای درک و تفسیر وحی و نظام بندی و تصدیق گفته‌ها و اعمال پیامبر ظهور کرد. محصولات تمدن اسلامی غالباً اسلامی نامیده می‌شوند تا نشان دهنده میراث فکری مشترک باشد. مراکز منطقه‌ای متنوعی با سبک‌های فکری و فرهنگی متمایز خود پدیدار شدند.

دلایل شکوفایی تمدن اسلامی اهمیت دانش در اسلام ستایش دانش و تحریک اشتیاق به مطالعه هیچ کتاب نازل شده دیگری به اندازه قرآن علم و دانش را ستایش و تشویق نمی‌کند. در بیش از صد آیه به روش‌های مختلف به علم و دانش اشاره شده‌است. و بسیاری از این آیات ارزش دانش علمی را ستایش می‌کنند. خدا می‌گوید: "آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند برابر هستند" بسیاری از آیات قرآن در مورد دانش، همچنین روایات بی شماری از پیامبر و امامان در این زمینه وجود دارند. قرآن انسان‌ها را به مطالعه دعوت مي‌كند: قرآن در آياتي آنها را به تأمل در نشانه‌هاي آفرينش دعوت مي‌كند.

به همین ترتیب، قرآن از فرد می‌خواهد تا در مورد خلقت زمین، دریاها، کوه‌ها، بیابان و شگفتی‌های زیر سطح زمین، تفاوت شب و روز و تغییر چرخه فصول تأمل کند. این بشر را ترغیب می‌کند تا در مورد ایجاد خارق العاده گیاهان و نظم و تقارن حاکم بر رشد آنها و همچنین تعدد قلمرو حیوانات تفکر کند. قرآن از فرد دعوت می‌کند تا شاهد وابستگی متقابل موجودات و نحوه زندگی همه هماهنگ با طبیعت باشد. همچنین از انسان می‌خواهد که در آرایش خود، در مورد اسرار آفرینش که در وجود او نهفته‌است، فکر کند، در روح او، در عمق درک او و در رابطه خود با جهان روح.

قرآن به انسان فرمان می‌دهد تا در جهان به سفر بپردازد تا شاهد فرهنگ‌های دیگر باشد و دستورات اجتماعی، تاریخ و فلسفه افراد گذشته را بررسی کند. بنابراین انسان را به مطالعه علوم طبیعی، ریاضیات، فلسفه، هنرها و همه علوم در دسترس بشر فرا می‌خواند و آنها را به نفع انسان و رفاه جامعه مطالعه می‌کند. قرآن مطالعه این علوم را به شرطی توصیه می‌کند که به حقیقت و واقعیت منتهی شود و دیدگاهی صحیح از جهان را بر اساس درک خدا ایجاد کند.

سخن آخر

از آنجا که اسلام از فرهنگ عرب نشأت گرفته و توسعه یافته‌است، سایر فرهنگ‌هایی که اسلام را پذیرفته‌اند متأثر از آداب و رسوم عرب‌ها بوده‌است. بنابراین جوامع مسلمان عرب و دیگر مسلمانان دارای قرابت فرهنگی هستند، اگرچه هر جامعه‌ای ویژگی‌های متمایز خود را حفظ کرده‌است. این سنت شفاهی مبتنی بر انتقال فرهنگ از طریق شعر و روایت دارد. با این حال، این پرونده مکتوب بوده‌است که بیشترین تأثیر را بر تمدن داشته‌است. تمدن اسلام بر ارزش تعلیم و تربیت استوار است که هم قرآن و هم پیامبر بر آن تأکید کردند.

در صورتی‌که قصد داشته‌باشید در زمینه تمدن اسلامی تولید محتوا انجام دهید، به شما پیشنهاد می‌کنیم سایت رایا مارکتینگ را انتخاب کنید زیرا با داشتن نویسندگان متخصص، سفارش شما را با بالاترین کیفیت تحویل خواهند داد.