تعریف صنایع دستی

به طور کلی می‌توان صنایع دستی را اینگونه تعریف کرد که: شاخه‌‌ای مهم از هنرهای سنتی هر منطقه است که مراحل ساخت آن با استفاده از مواد اولیه بومی و به کمک دست انجام می‌‌گیرد. بر اساس تعریف سازمان جهانی یونسکو (UNESCO)، در واقع به محصولاتی گفته می‌‌شود که تماما یا بخش مهمی از آن‌ها با استفاده از دست یا به کمک ابزارهای گوناگون ساخته می‌شود. علاوه بر این مورد، این صنعت باید نشانگر فرهنگ، دیدگاه و ذوق افراد هر منطقه باشد و همچنین بازتابی از پایبندی به سبک هنری پیشینیان نیز در آن به چشم بیاید.

ویژگی‌های صنایع دستی

همانطور که گفتیم یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های صنایع دستی ریشه گرفتن از فرهنگ، اعتقادات، آداب و رسوم هر منطقه است. این موضوع رکنی جدایی ناپذیر از محصولات این شاخه است چرا که به عنوان مثال صنایع دستی کشور ایران با کشور برزیل متفاوت است و این امر ناشی از تفاوت فرهنگی، اعتقادی و رسم و رسومات می‌باشد. علاوه بر این، برای ساخت آن‌ها نیازی به ابزارآلات و دانش پیچیده نیست چرا که در گذشته نیز با حداقل امکانات آثار هنری زیادی خلق شده‌است.

به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله "تولید محتوا برای صنایع دستی" را نیز مطالعه کنید تا در این زمینه دید قوی و کاملی به‌دست آورید.

صنایع دستی در ایران

ایران یکی از قطب‌های مهم این صنعت در خاورمیانه و جهان است که یکی از دلایل آن داشتن عقبه تاریخی غنی و گره خوردن آن با اعتقادات و آداب و رسوم گوناگون می‌‌باشد که باعث شده تنوع صنایع دستی در جای جای ایران نیز با یکدیگر تفاوت چشمگیری داشته باشد. گستردگی، وسعت و تنوع صنایع دستی ایرانی بسیار زیاد است و تقریبا در حوزه‌های زیادی اعم از فرش و گلیم، حصیربافی، منبت کاری، مس‌ گری، میناکاری، ساخت جواهرات و... محصولات مختلفی در نقلط مختلف ایران تولید می‌شوند. در ادامه به معرفی برخی از صنایع دستی ایران می‌پردازیم:

فرش ایرانی

فرش ایرانی شناخته شده‌ترین کالای صادراتی فرهنگی ایران است. نقش‌های اولیه فرش معمولاً متقارن با نقوش هندسی و گل‌دار طراحی شده‌اند تا زیبایی باغ‌های کلاسیک ایرانی را تداعی کنند. مردم عاشق ترکیب نمادهای مهم و رنگ‌های ارگانیک می‌شوند. طرح و روش بافت این قالی‌ها بر اساس قوم ایرانی متفاوت است.

خاتم کاری

خاتم کاری نوعی منبت کاری شامل نقش‌های ستاره‌ای شکل می‌شود. از عاج، طلا یا نقره نیز می‌توان برای اشیاء مجموعه استفاده کرد. چوب‌ها در تیرهای مثلثی مونتاژ می‌شوند و به ترتیب دقیق چسبانده می‌شوند تا استوانه‌ای ایجاد شود که مقطع آن نقش اصلی را تشکیل می‌دهد: یک ستاره شش شاخه که در یک شش ضلعی قرار می‌گیرد و سپس قبل از تکمیل روی شیئی که قرار است تزئین شود، روکش و چسبانده می‌شود. در هر سانتی متر مکعب خاتم کاری، تقریباً 250 قطعه فلز، استخوان، عاج و چوب در کنار هم چیده می‌شود. شهر شیراز مرکز اصلی تولید این صنایع دستی در ایران است.

میناکاری

هنر میناکاری به تزیین فلز و کاشی با لعاب مینا گفته می‌شود. مینا به عنوان نوعی شیشه مانند پوشش رنگی تعریف می‌شود که می‌تواند با حرارت روی فلزات مختلف به ویژه مس تثبیت شود. از صنایع دستی میناکاری ایرانی می‌توان به عنوان بشقاب دیواری، دکور منزل و ظروف شیرینی استفاده کرد. در نوع ایرانی میناکاری، مس و نقره غالب‌ترین فلزات مورد استفاده هستند. اصفهان مهم‌ترین قطب میناکاری ایران است. مینا کاری را می‌توان با آب ولرم و مواد شوینده معمولی شستشو داد.

گلیم

این فرش‌ها نسبت به فرش‌های گره‌دار نازک‌تر و نرم‌تر هستند و به ندرت به‌عنوان پوشش کف استفاده می‌شوند. آنها به عنوان تشک نماز و آویزهای دیواری محبوب هستند. زنان عشایر ایران در اوقات فراغت خود قالی ساده‌ای به نام جاجیم می‌بافند. جاجیم نرم‌تر و سبک‌تر از گلیم است.

ترمه

ترمه یک دست بافت رنگارنگ با نقش و نگارهای خاص عمدتاً ایرانی است. ترمه بافی کاری حساس و زمان بر است. گرچه امروزه 100% دست ساز نیستند، ترمه مرغوب حداکثر تا 100 سانتی متر در روز بافته می‌شود و از آنجایی که ترمه بافی ماشین‌های کمی وجود دارد، همچنان یک رومیزی انحصاری و پرهزینه است. یزد مشهورترین شهر در این زمینه است.

قلمکار

قلمکار نوعی چاپ پارچه ایرانی است. این پارچه با استفاده از مهرهای چوبی طرح دار ساخته شده از چوب گلابی که انعطاف و تراکم بهتری برای کنده کاری و کاربرد طولانی مدت دارد، چاپ می‌شود. یک ملیله بسته به تراکم و اندازه آن ممکن است بین صدها یا هزاران بار مهر شود.

قلمزنی

قلمزنی، هنر حکاکی طرح‌های عالی بر روی فلزات مختلف از جمله مس، برنج، نقره و طلا است. فلزکاری ایرانی شاید پیوسته‌ترین و مستندترین رسانه هنری ایران در دوره اسلامی باشد. شهر اصفهان مرکز اصلی قلم زنی در ایران است.

منبت

منبت یا کنده کاری روی چوب یکی دیگر از صنایع دستی ایرانی است. از منبت کاری برای ایجاد تزیینات در، قفسه قرآنی و میز تحریر و همچنین مجسمه‌های چوبی استفاده می‌شود.

نقاشی مینیاتور ایرانی

مینیاتور (Miniature) نقاشی مفصلی است که مضامین مذهبی یا اساطیری ایرانی را به تصویر می‌کشد. این سطح از جزئیات را می‌توان تنها با یک دست بسیار ظریف و یک برس بسیار کوچک به دست آورد. هنر نقاشی مینیاتور در ایران بیشتر با موضوعاتی شامل صحنه‌های شکار، افراد با لباس سنتی و ... مرتبط است. بسیاری از این نقاشی‌ها بسیار کوچک هستند، اما دارای صحنه‌های غنی و پیچیده‌ای هستند که می‌تواند ساعت‌ها بیننده را به خود مشغول کند. کمال الدین بهزاد، رضا عباسی، حسین بهزاد و محمود فرشچیان از مینیاتوریست‌های مهم ایرانی اصفهانی هستند.

سرامیک و سفال

اولین اشیاء سرامیکی کاوش شده مربوط به چند ده هزار سال پیش در رشته کوه زاگرس ایران کشف شد که نشان از پیشینه‌ای طولانی دارد. مطالعات باستان شناسی در ایران نشان می‌دهد که قدمت سفال ایران به چند هزار سال می‌رسد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های سفال و سرامیک در مناطق مختلف ایران تزیینات رسا و زیبا روی آنهاست. این تزیینات در نقاط مختلف ایران کاملاً با باور، فرهنگ و اقلیم مردم آن مناطق سازگار است. رنگ و کیفیت کاشی و سرامیک ایرانی به قدری منحصر به فرد است که قرن‌ها در برابر شرایط سخت اقلیمی و فرسایشی ایران مقاومت کرده‌است. لالهجین همدان قطب این رشته است.

کاشی‌کاری ایرانی

در دوره‌های اسلامی هنر آجرکاری میناکاری با کاربردهای جدید همراه با طرح‌ها و روش‌های مختلف به‌عنوان منبت‌هایی مورد استفاده قرار می‌گرفت. به هر کجای ایران که بروید کاشی‌های رنگارنگی را می‌بینید که دیوارها، گنبدها و مناره‌های مساجد را پوشانده و لبه‌های هر ساختمانی را تزئین کرده‌اند. گنبدهای کاشی کاری مساجد ایران احتمالا یکی از خاطرات ماندگار شما از ایران خواهد ماند.

خط و خوشنویسی

خوشنویسی یکی از ارجمندترین هنرها در طول تاریخ ایران بوده‌است. یکی از چشم نوازترین و جذاب‌ترین جلوه‌های فرهنگ ایرانی به شمار می‌رود. این دست نوشته‌های زیبا در قالب نسخه‌هایی از قرآن کریم و بسیاری از اشعار دیگر که هنر نقاشی و نگارش را در هم آمیخته است، حفظ شده‌است. سبک‌های خوشنویسی ایرانی در میان مردمان دیگر مفتخر است.

پته

پته دوزی یکی از هنرهای سنتی کرمان است. زنان این منطقه برای ساختن این هنر دستی باشکوه از نخ‌های رنگارنگ روی پارچه پهنی استفاده می‌کنند و آن را با طرح‌های زیبا تزئین می‌کنند.

سخن آخر

فرهنگ محلی منحصربه‌فرد که یک کشور را از کشور دیگر متمایز می‌کند، نکته مهم جذابیت یک مقصد است. مردم با میراث فرهنگی غنی نیز خالق صنایع دستی سنتی شگفت انگیز و هنرهای عامیانه هستند. صنایع دستی صادرات مهم فرهنگی است. آنها می‌توانند با گفتن داستان‌های منحصر به فرد در مورد مناطق کمتر سفر شده در سراسر جهان به تجربه مسافر اضافه کنند. ایران را با صنایع دستی فاخرش مانند قالی و کاشی کاری ایرانی می‌شناسند. مطمئناً در هر گوشه از این کشور پهناور شگفت‌زده خواهید شد، به هر کجا که بروید با انواع محصولات دست‌ساز محلی که توسط صنعتگران ایرانی ساخته می‌شود، مواجه خواهید شد.

در صورتی‌که قصد داشته‌باشید در زمینه صنایع دستی تولید محتوا انجام دهید، به شما پیشنهاد می‌کنیم سایت رایا مارکتینگ را انتخاب کنید تا سفارش خود را با حفظ کیفیت و رعایت اصول سئو تحویل بگیرید.