اسلام فراتر از یک تمدن

در فرموده پیامبر اکرم صلی الله علیه آمده‌است: من یرد الله به خیرا یفقهه فی الدین

خداوند نیکبختی هرکس را بخواهد او را در دین دانا می‌گرداند. بدون تردید، مردمان تمام جهان در تطور و تکامل علوم نقش داشته‌اند. از همان دوران آغازین تمدن تمام نقاط زمین و تمام مردمان جهان دست به دست هم داده‌اند تا به جهان امروز رسیده‌ایم. بی شک اختراع یک صنعت نوین، مدیون و مرهون تلاش‌های هرچند کوچک اما مهم نسل‌های گذشته است.

از جمله رخدادهایی که تاثیر شگرفی در شکل گیری، توسعه و گسترش تمدن اسلامی داشته نهضت علمی جهان اسلام است. اثبات کروی بودن زمین، کشف قوانین حرکت و حتی نحوه ساخت دوربین همگی برای اولین بار توسط مسلمانان کشف شدند و آنچه این تمدن را به پیش برد کشفیات و نوآوری‌های آن بود. کشفیاتی که همگی بر ذیل پرچمی رخ داد که اسلامی بود. در روزگارانی که مردم از اندیشه و اندیشیدن وحشت داشتند تمدن اسلامی با تکیه بر خرد و اندیشه، اندیشیدن را زنده نگاه داشت. 

در این مقاله به جنبه‌های مختلف تمدن اسلامی و برخی ویژگی‌های تمدن اسلامی خواهیم پرداخت پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشید. اگر خودتان نیز بخواهید در این زمینه با کاهش هزینه تولید محتوا انجام دهید، پیشنهاد ما انتخاب سایت رایا مارکتینگ می‌باشد.

جنبه‌های مختلف تمدن اسلامی

مسلمین از سده‌های آغازین و بلکه دهه‌های نخست با دسته بندی معلومات و تالیفات خویش، علوم را از یکدیگر جدا ساختند. شاید یکی از شاخص‌های مهم تمدن در هر قوم بررسی مظاهر هنری آن از بعد کمی و کیفی باشد. معماری در توازن اجزا، نقاشی در نگارها و نگارگری‌ها، خوشنویسی در الواح و کتیبه‌ها، موسیقی در صدای موذن و بانگ قاری و واعظ... همگی نمادهای اسلامی در قالب هنری هستند.

اسلام با تاکید بر ارزش های پایداری چون علم، اخلاق، صداقت، امنیت، صلح، ایثار، حیا، عفت، عزت، غیرت، شهامت، شجاعت، تقویت خانواده، پیوند ایمانی و... به عنوان نقشه‌ای جامع از جهانی عاری از جهل، خشونت، ظلم، جنایت، فحشا، منکر، ناامنی و... در راستای سعادت بشر در هر دو جهان گام برمی‌دارد.

آری! اخلاق هم به اندازه علم و هنر مهم است. 

انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق! 

امنیت، محور مشترک تمام احکام حقوقی و جزایی در اسلام است. صلح، یک مقصد در احکام و مقررات بین ادیان، اقوام و حکومت‌هاست. همه این‌ها قطعات تصویری هستند که در صورت تکمیل، می‌توان منظره‌ای هموار و شفاف از اسلام و تمدنش به جهان عرضه نمود. همانند پازلی که از صدها قطعه تشکیل شده باشد، گم شدن هر قطعه آسیب جدی به تصویر وارد می‌کند.

و تمام این‌ها نشان از آن است که: اسلام، فراتر از یک تمدن!

به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله "تولید محتوا برای تمدن اسلامی" را نیز مطالعه کنید تا در این زمینه دید قوی و کاملی به‌دست آورید.

برخی ویژگی‌های تمدن اسلامی

قبل از پرداختن به تمدن اسلامی و ویژگی‌های آن، لازم است مفهوم تمدن را بشناسیم. پس تمدن چیست؟ وقتی می‌گوییم تمدن اسلامی یعنی چه؟ به سادگی، تمدن، شیوه یا شیوه زندگی پیشرفته هر جامعه خاص است. در پیشرفت مادی و غیر مادی جامعه به تصویر کشیده شده‌است. پیشرفت مادی یا شکل تمدن به صورت جاده‌ها، زیرساخت‌ها، فناوری، ماشین آلات و غیره قابل لمس است، اما این دومی نامشهود است، مانند پیشرفت در ایده‌ها، ایدئولوژی، مفاهیم و غیره در یک جامعه خاص. تمدن قدرت را متمرکز می‌‎کند و کنترل انسان را بر بقیه طبیعت، از جمله بر سایر انسان‌ها، گسترش می‌دهد. تمدن، همانطور که ریشه شناسی آن نشان می‌دهد، مفهومی است که در اصل با شهرها و شهرها مرتبط است.

منظور از تمدن اسلامی صرفاً بالاترین یا غالب ارزش‌های فردی، اجتماعی و فرهنگی در هر جامعه اسلامی است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تمدن اسلامی این است که تمدن متعادلی است که علم و ایمان را در کنار هم قرار داده و بین روح و ماده تعادل ایجاد کرده و دنیا را از آخرت جدا نکرده‌است. این همان چیزی است که تمدن اسلامی را از سایر تمدن‌هایی متمایز می‌کند که به جنبه مادی زندگی، نیازهای جسمانی و غرایز انسان اهمیت می‌دهند و با تلاش برای ارضای فوری خواسته‌های نفسانی، بدون اینکه جایگاهی مناسب برای خدا و آخرت در فلسفه‌ها و نظام های آموزشی خود بیابند، به این دنیا توجه بیشتری می‌کنند.

تمدن اسلامی بشر را به خدا نزدیک کرد، زمین و آسمان را پیوند داد، دنیا را تابع آخرت کرد، روح و ماده را به هم پیوند زد، بین عقل و قلب تعادل برقرار کرد و با بالا بردن اهمیت رشد اخلاقی، بین علم و ایمان پیوند ایجاد کرد. به سطح اهمیت پیشرفت مادی. به همین دلیل است که تمدن اسلامی سهم بسزایی در توسعه تمدن جهانی داشته است. یکی دیگر از ویژگی‎های تمدن اسلامی این است که روحیه عدالت خواهی، بی طرفی و بردباری را در بین مردم گسترش می‌دهد. حال بیایید ویژگی‌های تمدن اسلامی را مورد بحث قرار دهیم.

توحید

توحید اساسی‌ترین اصل اعتقادات (Beliefs) اسلامی و ویژگی اساسی تمدن اسلامی است. ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و قضایی جامعه اسلامی مبتنی بر توحید است. توحید اعتقاد به این است که خداوند تنها خالق و ناظم و حاکم بر کل هستی است. این اعتقاد است که قدرت نهایی تنها از آن خداست. این رکن اساسی توحید کل بنای تمدن اسلامی را در خود جای داده‌است. همه هنجارها، احکام، قوانین و مقررات یک جامعه اسلامی مبتنی بر قرآن و سنت است. همچنین در تمدن اسلامی، هر کس خود را مسئول اعمال خود می‌داند. پس هرکس تکلیف خود را (در جامعه هر نقشی که باشد) با نهایت امانت و صداقت انجام می‌دهد.

تهذیب نفس

دومین ویژگی تمدن اسلامی تهذیب نفس است. تهذیب نفس مهم‌ترین موضوع در کلام اسلامی است. شرط تقرب به خداست. در زبان عربی به این مفهوم تزکیه نفس می‌گویند. اسلام توجه زیادی به تزکیه داشته است. حدیث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم «دین من بر پاکیزگی است» تنها به پاکیزگی ظاهری اشاره نمی‌کند. همچنین به خلوص درونی روح اشاره دارد. بدی‌های جامعه از درونیات خراب سرچشمه می‌گیرد. پس اسلام به دنبال اصلاح افراد است. از آنجایی که جامعه مبتنی بر افراد است، انحطاط و فساد فردی منجر به انحطاط و فساد اجتماعی می‌شود. از این رو، تزکیه نفس از ویژگی‌های حیاتی تمدن اسلامی می‌شود.

کرامت انسان

قبل از ظهور اسلام، عزت، مقام و منزلت برای طبقات خاصی بر اساس نژاد، قدرت یا ثروت محفوظ بود. اما اسلام این تبعیض را از جامعه ریشه کن کرده‌است. در تمدن اسلامی همه زن و مرد دارای کرامت هستند. هر روحی که خلق می‌شود و به زمین فرستاده می‌شود شریف است. بیش از هر موجود دیگری سزاوار کرامت و احترام است. انسان بر دیگران برتری یافته است. به همین دلیل ملائکه بر آدم سجده کردند.

برابری

در اسلام همه زن و مرد برابرند. اسلام هرگونه تبعیض بر اساس نژاد، رنگ، عقیده و نژاد را نفی می‌کند. تجلی کامل در نماز است که فقیر و غنی، حاکمان و خدمتگزاران، همه بدون هیچ تبعیضی در یک ردیف ایستاده‌اند. مساوات از ویژگی‌های تمدن اسلامی است. فقیر و غنی، ارباب و خدمتکار و ... همه سزاوار رفتار برابر هستند.

عدالت اجتماعی

عدالت اجتماعی (Social Justice) یکی دیگر از ویژگی‌های بارز تمدن اسلامی است. اسلام بر عدالت در جامعه تأکید فراوان دارد.

ارزش‌های اخلاقی

ارزش‌های اخلاقی الگوی عادات و رفتاری هستند که عموماً توسط جامعه پذیرفته شده یا خوب تلقی می‌شوند. حسن خلق و ارزش‌های اخلاقی از ویژگی‌های جدایی ناپذیر تمدن اسلامی است. اسلام از ارزش‌های اخلاقی خاصی حمایت می‌کند. مثلاً دروغ نگفتن، با دیگران محترمانه رفتار کردن، با بچه‌ها مهربانی کردن، طمع نکردن، صدقه دادن، در وقت نیاز به دیگران کمک کردن، مهمان نوازی کردن و .... به طور خلاصه، ارزش‌های اخلاقی شامل همه آن صفاتی است که اسلام می خواهد در ما تلقین کند.

بردباری

اسلام مدارا را می‌آموزد. یکی از شاخصه‌های بارز تمدن اسلامی است. بردباری جوهر هر جامعه صلح آمیزی است. بلکه بردباری باعث ترویج صلح می‌شود. برای مثال، اگر شروع به نادیده گرفتن عیوب دیگران کنیم، اشتباهات دیگران را ببخشیم و نظرات و عقاید متفاوت را تحمل کنیم. در نتیجه، جامعه به طور مثالی صلح آمیز می‌شود.

سخن آخر

تمدن اسلامی شیوه خاصی از زندگی است که تابع سرمایه‌ها و دستاوردهای متمایل به نیازهای بشری است که در گذر زمان تحت تعالیم اسلامی در جامعه مسلمانان نهادینه شده‌است که زیر چتر اسلامی یک جامعه مسلمان توسعه یافته است. یقیناً اگر اسلام نبود و مسلمانان با اعمالشان مطابقت نداشتند، هرگز چنین تمدنی پدید نمی‌آمد.  تمدن اسلامی متعهد به دو اصل اساسی است: یگانگی خدا و یگانگی بشریت. اسلام هیچ گونه تبعیض نژادی، زبانی و قومی را جایز نمی‌داند. اسلام، ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از سایر تمدن‌های معاصر متمایز می‌کند.

در صورتی‌که قصد داشته‌باشید در زمینه تمدن اسلامی تولید محتوا انجام دهید، به شما پیشنهاد می‌کنیم سایت رایا مارکتینگ را انتخاب کنید تا سفارش خود را با حفظ کیفیت و رعایت اصول سئو تحویل بگیرید.