ارتباطات

عصر کنونی را عصر ارتباطات نامیده‌اند. عصری که واقعا بدون ارتباطات زندگی روزمره ما غیر قابل انجام می‌شود. در این مقاله قصد داریم که بینیم که چطور ارتباطات در زندگی ما نقشی به این پر رنگی پیدا کرده است و چه فرصت‌ها و تهدیداتی در عصر ارتباطات در انتظار ماست.

انسان ناطق

افلاطون معتقد بود که آنچه که انسان را از دیگر حیوانات مجزا می‌کند، توانائی سخن گفتن اوست. او معتقد بود که اگر انسان این توانائی را نداشت، هرگز امکان به اشتراک گذاشتن اندیشه‌هایش را پیدا نمی‌کرد و لاجرم در حد یک حیوان باهوش با توانائی‌های جسمی می‌ماند و نمی‌توانست ابزار، فلسفه، فرهنگ و در نهایت تمدن را به وجود بیاورد.

اما چیزی که از نگاه افلاطون مغفول مانده بود، موضوع «ارتباطات» بود. انسان‌ها حتی اگر توانائی سخن گفتن نداشته باشند و یا حتی اگر این توانائی را بر حسب بیماری یا عارضه دیگر از دست داده باشند، توانائی ارتباطی خیلی خوبی دارند. ما از صدا، خط، لمس کردن بدن، بوها، شکل ظاهری بدن و غیره برای ایجاد ارتباط میان هم نوع‌هایمان استفاده می‌کنیم. چیزی که نظیر آن در طبیعت (البته تا آنجا که کشف کرده‌ایم) بی‌نظیر است.

تمدن بر اساس ارتباطات

بسیاری از انسان‌شناسان و تاریخ‌دانان، تمدن بشری را به دو قسمت قبل از پیدایش خط یعنی «جهان باستان» و بعد از پیدایش خط، یعنی «دوره قدیم» تقسیم می‌کنند. اما حتی این تقسیم‌بندی نیز برای قدرت ارتباطی بشر ناکافی است. ما انسان‌ها بر روی دیوار غارها از شکار روزانه، آئین‌های مذهبی، ترس و اضطراب‌هایمان نقاشی کرده‌ایم، گوئی حتی اولین نوادگان بشر نیز می‌خواستند به نوعی با دیگرانی که نمی‌دانند کیستند ارتباط داشته باشند. بنابراین حتی اگر نوشتن را نوعی مدون از ارتباطات بدانیم انسان‌ها بسیار پیشتر آن اقدام به برقرار ارتباط با ابزارها و دیگر امکانات کرده‌اند.

ارتباطات در ایجاد تمدن

سخت است اگر باور داشته باشیم که تمدنی ساخته می‌شود، اما در آن هیچ ارتباطی وجود نداشته باشد. ارتباطات شرط اصلی ایجاد و بقای هر تمدنی است. با ارتباطات ایده‌ها و اخبار، ترس‌ها و شادی‌ها، اضطراب‌ها و غم‌ها در میان یک ملت و یا جامعه بشری به اشتراک گذاشته می‌شوند. آنچه که امروز ما را انسان کرده است در واقع نتیجه همین هم‌فکری با دیگران در قالب رسانه‌ها، سخن گفتن، خواندن، تماشا کردن و مشارکت است که همگی به یمن ارتباطات میسر شده است.

ارتباطات و فرصت‌های آن

طبیعی است که با پیشرفت وسایل ارتباطات جمعی فرصت‌های زیادی در قالب ارتباطات به وجود می‌آید. اینترنت، شبکه‌های ماهواره‌ای، رسانه‌های چاپی، رسانه‌های محیطی، سینما و سیستم‌های چندرسانه‌ای دیگر، همگی فرصت‌های بسیار زیادی را ایجاد کرده‌اند و صنعت غول آسائی را خلق کرده‌اند. برای مثال در یک مشکل در به روز رسانی در شرکت فیسبوک که منجر به قطع چند ساعت سه نرم‌افزار مهم این شرکت شد، به صورت متوسط 160 میلیون دلار به اقتصاد جهان و در مجموع هفت میلیارد دلار به این شرکت لطمه وارد شد. این مثال به تنهائی می‌تواند قدرت خلق ثروت در دنیای ارتباطات امروز را نشان دهد.

ارتباطات و تهدیدهای آن

گرچه ارتباطات مملو از فرصت است، اما با ورود فناوری‌های جدید همیشه تهدیداتی هم وجود دارد. اصطلاحاتی مانند هکرها، حمله‌های سایبری، جنگ نرم، شایعه افکنی، جنگ روانی و نفوذ مخملی، از عبارت‌هائی هستند که در جهان ارتباطی امروز بسیار از آن‌ها استفاده می‌شود. این موارد در کنار موارد دیگر می‌تواند نشان دهد که ارتباطات لزوما همیشه مایه رفاه نبوده و می‌تواند گاهی به صدماتی هم به جامعه بشری منجر شود.

نتیجه گیری

ما انسان ها چه بخواهیم و یا نه، در دنیای ارتباطات به دنیا می‌آئیم، رشد می‌کنیم، تاثیر می‌پذیریم و تاثیر می‌گذاریم. از اولین کوشش‌های ما بر روی دیوار غارها تا فرستادن کاوشگرهای فضائی به آن سوی منظومه خودمان، ما در جستجوی ارتباطات هستیم. ارتباطات هم به ما قدرت می‌دهد و هم می‌تواند به ما صدماتی وارد کند، با این حال ما به عنوان یک انسان نیازمند ارتباطات هستیم. در واقع شاید چون انسانیم و این تنها مزیت ما نسبت به سایر موجودات است.