دانش علمی در علوم و معارف اسلامی

در آنچه در اینجا نگاشته می‌شود، فرض بر این است که منظور از علوم و معارف، «علوم و معارف اسلامی» است. علوم و معارف اسلامی تا قبل از ظهور دنیای مدرن با پرسش‌ها و مشکلاتی روبه‌رو بوده‌است که پیچیدگی آنها به صورت تدریجی افزایش می‌یافته است. به عنوان مثال پس از عصر حضور منبع زنده سنت (پیامبر از دیدگاه اهل سنت و چهارده معصوم از دیدگاه شیعه) سؤالاتی از فقها و اصحاب پرسیده می‌شد که در متون اصلی سنت وجود نداشت. آنان نیز با توسعه علوم جانبی دینی مانند اصول، کلام، درایه، رجال و… به بسط توانایی‌های علم دینی پرداختند.

در این مقاله به اسلام و علوم جدید و توصیه علوم و معارف اسلامی به کسب دانش خواهیم پرداخت. اگر بخواهید با کم‌ترین هزینه تولید محتوا انجام دهید، پیشنهاد می‌کنیم سایت رایا مارکتینگ را انتخاب کنید.

اسلام و علوم جدید

با ظهور مدرنیته در علوم و معارف به طور کلی تغییر پارادایم تفکر دینی، پرسش‌های دینی دگرگون شد؛ به گونه‌ای که در برخی موارد چارچوب قبلی علوم دینی پاسخگوی پرسش‌های نوین نبودند: تجدیدنظر در نیاز دنیوی انسان به دین، ابهام دین، نسبیت دینی و… از جمله پرسش‌های جدید است که عالمان دینی با آن مواجه‌اند و لزوماً امکان پاسخ به آنها با ابزارهای سنتی وجود ندارد.

از زمان‌های اولیه ورود مدرنیته به دنیای اسلام، اندیشمندانی چند به مواجهه با این پرسش‌ها پرداخته‌اند: سید جمال‌الدین اسدآبادی، اقبال لاهوری و امثال آنان سنگ بنای اولیه این راه را پر ریختند. اندیشمندانی که به این حوزه پای نهاده‌اند درخصوص دین و مدرنیته در علوم و معارف مواضع مختلفی گرفته‌اند که می‌توان آنها را در طیفی قرار داد که از نفی کامل مدرنیته تا رجوع مطلق به کردار سلف صالح امتداد دارد.

آنچه در این میان اهمیت دارد، روش‌شناسی این اندیشمندان در ایجاد ارتباط بین سنت و مدرنیته و توانایی آنان در توجیه حداکثری گزاره‌های دینی است. بدیهی است نسبی فرض کردن گزاره‌های دینی و بعضاً نفی آنها فرایندی آسان است و نتیجه‌ای ناپایدار در پی دارد و آن پذیرفتن مطلق مدرنیته است. آنچه در علوم و معارف چالش بزرگی می‌نماید یافتن سازوکارها و روش‌های جدید درون‌دینی است که بتواند علاوه بر تأیید صدق گزاره‌های دینی، حداکثر سازگاری را با پدیده‌های مدرن داشته باشد.

به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله "تولید محتوا برای علوم و معارف" را نیز مطالعه کنید تا در این زمینه دید قوی و کاملی به‌دست آورید.

توصیه علوم و معارف اسلامی به کسب دانش

در اولین آیه قرآن که به پیامبر اسلام (ص) نازل شد، اهمیت مطالعه، نوشتن و کسب دانش به روشی کاملاً شفاف، قاطع و مستقیم بیان شد. پیامبر (ص) این موضوع را شرح داد و اعلام کرد که هر مسلمان باید به کسب دانش از گهواره تا گور ادامه دهد و از هر جایی که بتواند کسب کند، آن را دنبال کند. دانش ما را در مصایب پایدار می‌کند، در برابر دشمنان اسلحه است و در بین دوستان زینت است. به موجب آن خداوند ملت‌ها را برتری می‌بخشد و آنها را به خوبی هدایت می‌کند و به آنها رهبری می‌دهد تا جایی که نظرات آنها مورد احترام واقع شود و پذیرفته شود.

کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌دانند نمی‌توانند برابر باشند. در اسلام، مسئولیت‌های شخصی که می‌داند و کسی می‌تواند مشاهده و فکر کند، بیشتر از کسی است که نمی‌داند و نمی‌تواند فکر کند. بنابراین، مسئولیت‌های دانش آموز یا دانشمندی که به مهارت دانش و همچنین مشاهده گرایانه و منطقی آموزش دیده است، بسیار مهم‌تر از شهروند عادی در حفظ صلح و آرامش در این جهان است.

منبع دانش خداوند متعال است. خداوند آنچه را در آسمان‌ها و زمین است می‌داند. دانشی که برای انسان محرمانه است تنها بخشی از کل دانش است که صاحبان حق تعالی دارند. آنچه توسط او خلق شده‌است بی عیب و نقص و دقیق است. قوانین طبیعت مطلق است و می‌تواند بارها و بارها مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین، همه چیز ماهیت و عملکرد علمی خاص خود را دارد. چیزهای زیادی برای دانستن وجود دارد که هیچ کس نمی‌تواند کل آن را بداند فقط خداست که همه و همه چیز، از جمله نامرئی را می‌داند. انسان فقط می‌تواند آنچه را که برای او افشا شده‌است بداند.

ماهیت واقعی چیزها متعالی و متعلق به جهان غیبی است که دانش آن برای ادراک و حواس انسان قابل توجه نیست. دانش بی نهایت است و بینش و درک کامل فقط از نظر خداوند است. روشی که غالباً متعال به کار می‌برد این است که او این دانش از غیب را به پیامبران برگزیده خود نشان می‌دهد که آنها آن را به پیروان خود که ایمان دارند منتقل می‌کنند. در نتیجه برداشت علوم و معارف اسلامی از دانش این است که قرآن چراغ اصلی دانش است و نور و هدایت باید از این کلام نازل شده متعال باشد.

عظمت قرآن در راهنمایی و چارچوبی است كه برای رویكرد تلفیقی و كلی به زندگی و شناخت قدرت، عظمت و مهربانی خالق آن ارائه می‌دهد. برای مطالعه همه دانش‌هایی که امروزه شناخته شده‌اند و مواردی که در آینده کشف خواهد شد، باید از این مخزن الهام گرفت.

جستجوی دانش با شناخت از جهان فیزیکی متوقف نمی‌شود، بلکه فراتر از قلمرو علم است. زیرا روند واقعی زندگی مسلمانان به دنیای فیزیکی ختم نمی‌شود. همچنان ادامه دارد. دانش بسیاری از جهان نامرئی وجود دارد که برای خداوند شناخته شده‌است.

جستجوی دانش

تمام تلاش علمی در جهت درک پدیده ‌های طبیعی، گشودن مرزهای جدید دانش، کشف منابع پنهان و توسعه فرآیندهای جدید برای سلامتی بشریت به طور گسترده انجام شده بود. علوم و معارف اسلامی در اوج تمدن دستیابی علمی خود، فرهنگ (Culture) و سنت منحصر به فرد خود را در علم تولید کرد. این دانشگاه قالبی از علم و دانش را ایجاد کرد که تحت پاراگراف اعتقاد به وحدت الهی و وحدت جهان پیشرفت و شکوفا شد و نظام ارزشی اسلامی را بازتاب داد. کاربرد دانش و علم در اسلام برای اهداف خیرخواهانه و هماهنگ با اهداف خالق است.

انگیزه‌ای ماندگار در هر انسانی وجود دارد تا به دنبال درک و دانش باشد. انگیزه اساسی دانش علمی و تلاش علمی ما کنجکاوی عمیق درباره ماهیت جهان، کشف حقیقت و ایجاد نظم است. هنگامی که این کنجکاوی با بینایی ترکیب می‌شود ، دانشمندان شروع به کشف بیشتر واقعیت پیرامون خود می‌کنند. جستجوی حقیقت هدف اصلی علم است.

با این وجود دانشمندان تلاش نمی‌کنند تا به حقیقت مطلق یا دانش فراگیر واقعیت دست یابند، بلکه تنها تلاش می‌کند تا آنجا که از نظر انسانی امکان دارد به آن نزدیک‌تر شوند. علم محدودیت خود را دارد. این فقط می‌تواند با آنچه که توسط خرد و حواس انسان قابل درک است کار کند.

در حقیقت، هم دانش آشکار شده و هم نظام ارزشی اسلام (Islam) به شدت از مشاهده، استدلال و آزمایش در مطالعه پدیده طبیعی پشتیبانی می‌کنند. جستجوی حقیقت روش علوم و معارف اسلامی است و بنابراین، جستجوی دانش علمی، ایمان مومن را تقویت می‌کند. جستجوی دانش، خلاقیت و نوآوری توسط پیامبر اکرم (ص) تجویز می‌شود. یکی دیگر از نکات جستجوی دانش برای مسلمان این است که وی با این کار هدف آفرینش و جایگاه واقعی خود را در برنامه کلی اشیا کشف می‌کند. او شروع به دانستن دلیل ایجادش کرده و از او چه انتظاری می‌رود.

علوم ومعارف اسلامی بیشتر انسان را راهنمایی می‌کند که چگونه باید به دنبال دانش باشد. از چه روش‌هایی باید استفاده شود و وی برای پیگیری آن باید از چه روال‌هایی استفاده کند. دستورالعمل‌های روشنی برای او در کتاب مقدس وجود دارد که باید صادقانه آنها را دنبال کند. علاوه بر این، او نه تنها مأمور جستجوی دانش است، بلکه از او خواسته می‌شود آن را منتشر کند و آن را به اشتراک بگذارد. عملکرد اساسی دانش در واقع حل مسئله است. دانش باید بتواند مشکلات روزمره بشریت را حل کند یا به فرد کمک کند تا درباره خالق خود اطلاعات بیشتری کسب کند.

سخن آخر

انگیزه قدرتمندی که علوم و معارف اسلامی به مطالعه طبیعت و واقعیت‌های اطراف و تأمل و استدلال داده است، برای کشف نشانه‌های خدا، مسلمانان اولیه را به آموزنده مشتاق و جستجوگر تبدیل کرد. آنها برای جستجوی دانش به گوشه و کنار جهان سفر کردند و با شور و تعهد مذهبی به مطالعه پدیده‌های طبیعی پرداختند، طبیعت را با دقت مشاهده کردند و تجربیات گسترده‌ای را برای به دست آوردن بینش و درک از ماهیت چیزها انجام دادند.

در صورتی‌که قصد داشته‌باشید در زمینه علوم و معارف تولید محتوا انجام دهید، پیشنهاد ما انتخاب سایت رایا مارکتینگ می‌باشد تا سفارش خود را با بالاترین کیفیت تحویل بگیرید.