چگونه یک سایت ویکی از ابتدا ایجاد کنیم؟

هیچ چیز در زندگی قطعی نیست به جز مرگ و مالیات. با این حال در دنیای امروزی اینترنت این عبارت در مورد سایت ویکی صادق نیست. چرا؟ شما محال است در اینترنت به دنبال موضوعی نباشید و به گونه ای با یک نوع سایت ویکی برخورد نکنید که در اشکال مختلف مانند متن، تصویر، لینک، نقل قول، مرجع و غیره پاسخی برای پرسش شما ارائه ندهد.

اغلب سایت های ویکی بر محتوای خاص و مخاطبان خاص تمرکز کردهاند. Minecraft wiki یک نمونه از آنها است. برخی از آنها نیز مانند سایت ویکی پدیا تقریباً هر موضوعی را در بر می گیرند.

 در مارس سال ۲۰۱۹ ، ایده طراحی سایت ویکی شخصی برای کتابداران حقوق و متخصصان اطلاعات حقوقی به ذهن من خطور کرد. نتیجه آن ایجاد سایت ویکی به نام   LawLibWiki بود. سرانجام بعد از ده ماه از جرقه این ایده، سایت ویکی من در ژانویه ۲۰۲۰ راه اندازی شد.

مطالعه مقاله طراحی سایت ویکی پدیا شخصی در  4 گام ساده می تواند برای شما مفید باشد

 کلمه «ویکی» از یک واژه هاوایی به معنای «سریع» گرفته شده است و در حقیقت یک پایگاه دانش است که در آن کاربران می توانند محتوای خود را اضافه، ویرایش، سازماندهی و به اشتراک بگذارند. سایت های ویکی مانند سایت های وبلاگ نویسی، دارای طیف وسیعی از ویژگیها و عملکرد های فنی هستند که به آنها اجازه میدهد گزینه اول برای کسانی باشند که به دنبال ایجاد و به اشتراک گذاری پایگاه دانش و یا ایجاد انجمن هستند.

 اولین سایت ویکی در سال ۱۹۹۴ توسط فردی به نام Howard Cunningham  ایجاد شد و WikiWikiWeb  نام گرفت. این سایت ویکی هنوز نیز فعال است و الهام بخش بنیان سایت های دیگر مانندWikimedia بوده است.

ویکی پدیا یکی از چندین پروژه موجود در بین داراییهای  Wikimedia از جملهWikiquote Wikiversity, Wikibooks, Wikivoyage, Wikinews, Wikidata  است. هدف آنها برجسته سازی و دستیابی به مجموعه خاصی از دانش است که در نهایت تلاش میکنند در همکاری با یکدیگر پایگاه دانش خود را به اشتراک بگذارند.

 همکاری نیازمند قوانین خود است. مالکان سایت ویکی باید از استانداردهای مشترک برای قالب بندی منابع و تولید صفحه پیروی کنند. جهت مدیریت این امر، بسیاری از سایتهای ویکی دارای یک قالب یا راهنمای سبک هستند تا اطمینان حاصل شود که دانش ارسالی به درستی طبقه بندی شده و به محتوای ویکی گستردهتر لینک داده می شود. به همین دلیل است که کتابداران و کارکنان اطلاعات، مدیران ویکی خوبی هستند.

اجازه دهید در مورد نرم افزار و سرورهای سایت ویکی صحبت کنیم

 بسیاری از پروژههای Wikimedia  بر روی  Mediawikiراه اندازی می شود. این نرم افزار ابتدا برای پشتیبانی ویکی پدیا در سال ۲۰۰۲ راه اندازی شد و اکنون مبنای بسیاری از پروژههایWikimedia و سایتهای ویکی دیگر است.

 ۲۰ سال پیش اگر می خواستید سایت ویکی خود را راه اندازی کنید، در ابتدا باید نرم افزار مربوطه را بر روی سرور خود نصب می کردید و سپس به روزرسانی های مربوطه را مدیریت می کردید. امروزه راه اندازی سایت ویکی شخصی به کمک wiki farms  بسیار آسان شده است wiki farms .کار دشوار را برای شما انجام می دهد. تنها چیزی که به آن نیاز دارید یک اتصال اینترنت پایدار، اکانت ادمین یا مدیر و همینطور یک دوره کرش در مارک آپ ویکی است.

 بسیاری از wiki farms رشد خود را در میانه دهه ۲۰۰۰ تجربه کردند. از این میان می توان بهWikidot, PBworks , Gamepedia , Wetpaint  اشاره کرد. برخی از آنها شهرت خود را طریق هاستینگ سایت های ویکی به دست آوردند.Wikia  که همچنین بهFandom  شناخته می شود خود را به عنوان حوزه اصلی طرفداران  انجمن های متعدد رسانههای مختلف سرگرمی، بازی، فیلم، نمایش های تلویزیونی، کتاب و موارد دیگر قرار داده است.

اما wiki farms دارای چند عیب هستند:

• پوسته های پیش فرض: پوسته ها جامپرهای CSS هستند که سایت ویکی شما به کمک آنها برای کاربر نهایی ظاهر می شود. اگر شما در wiki farm ثبت نام کرده باشید، اغلب مواقع این پوسته دارای ظاهر پیش فرض است و شما قادر به تغییر آن نیستید.

• گزینه های پولی:  برخی از جنبه های خاص ادمین ویکی پولی است: به عنوان مثال اضافه کردن اکستنشن و یا برخی از به روز رسانی ها.

من به دنبال انعطافپذیری و آزادی عمل بودم، بنابراین هاستینگ وب سایت را انتخاب کردم. هاستینگ وب سایت گام بعدی wiki farms  است که شما می توانید از بین بستههای مختلف یکی را انتخاب کنید. وردپرس در حال حاضر یک گزینه رایج هاستینگ وب است. با پرداخت هزینه Siteground به من اجازه داده شد تا Mediawiki  را روی یک سرور اختصاصی نصب کرده و دامنه خود را ثبت کنم.

هاستینگ وب دارای چند ایراد است: 

• مسائل فنی: در صورت بروز مشکلات فنی باید به تیم فنی خدمات هاستینگ وب مراجعه شود که این خود یک گزینه هزینه بر دیگر است.

• منحنی یادگیری: فناوری های چالش برانگیز زیادی وجود دارد. به عنوان مثال، زمانی که می خواستم تغییراتی درLawLibWiki  ایجاد کنم پی بردن به برنامهPHP  کار بسیار دشواری بود. وقتی همه چیز به اشتباه پیش می رود، وقتی یادگیری فرا می رسد.

 پشت صحنه، مارک آپ و اکستنشن های سایت ویکی

مارک آپ ویکی، زبان اصلی مارک آپ است که از آن برای قالب بندی صفحات سایت ویکی استفاده می شود. بعضی از مردم بدون شناخت مارک آپ از آنها استفاده می کنند. زمانی که واتساپ گزینه های قالب بندی خود را به کاربران معرفی کرد، در عرض چند دقیقه انبوهی از راهنماهای آنلاین ظاهر شد. با این حال بسیاری از کاربران واتساپ سوال کردند که چرا قالب بندی زودتر در دسترس نبوده است؟ بنابراین کاربران چه چیزی از سایتهای ویکی انتظار دارند؟ 

 اکستنشن ها قابلیت دسترسی ویکی را بهبود می بخشند و یک روش بهینه برای ایجاد ویکی کاربرپسند و اطلاعات پسند هستند. اگر اشاره گر موس خود را بر روی مرجع های موجود در ویکی پدیا ببرید، میتوانید مرجع کامل آن را ببینید و اگر یک صفحه است، می توانید یک تصویر و یا خلاصه پیج را مشاهده کنید.

من این اکستنشن را برای  LawLibWiki نصب کردم تا خوانندگان من دیگر نیازی نداشته باشند تا برای خواندن مراجع مختلف گزارش های منتخب به پایین صفحه اسکرول کنند. این اکستنشن همچنین در هنگام بررسی لینک های مرده و یا حتی بررسی مجدد نقل قول ها به شما کمک می کند.

 همچنین من اکستنشن WikiEditor را نصب کردم که به کاربران آینده امکان میدهد به سرعت محتوای صفحات خود را ویرایش کنند و همینطور از بخش راهنمایی برای بررسی مارک آپ های خود استفاده کنند.

مخاطبین گرامی در نظر داشته باشید شرکت رایا مارکتینگ در زمینه سفارش تولید محتوا و با  بیش از 100 نوع ایده تولید محتوا  میتواند شما را در این امر یاری کند.

 پروژه های ارزشمند ویکی

سایتهای ویکی راهحل تمام عیار هر مسئله اطلاعاتی یا مشارکتی مبتنی بر دانش نیست، اما در اینجا به ذکر برخی از پروژه های فوق العاده ویکی در سراسر جهان می پردازیم:

 افزونه ویرایشگر: ویکی باسابقه BIALL  یک منبع عالی برای کسانی است که به دنبال منابع قانونی هستند. در صفحه «درباره ما» بیان شده که ویکی محلی برای انجمن روابط عمومی جهت به اشتراک گذاری اطلاعات و سازماندهی جلسات انجمن است. همچنین دارای بخشی شامل چگونه انجام دهم است-  بخشی از ویکی که در آن انجمن جواب های مفیدی که به لیست توضیح ایمیلLis-Law  پست شده بود را ذخیر می کند. اکنون این سایت ویکی به یک منبع مفید تبدیل شده و به طور رسمی در کنفرانسBIALL ۲۰۰۹ راه اندازی شد.

 GLAM-Wiki یک سایت ویک تحت حمایت Wikimedian است که به موسسات فرهنگی و تاریخی امکان میدهد منابع خود را در دسترس عموم قرار داده و به اشتراک بگذارند. بسیاری از موسسات دارای Wikimedian  هستند که به آنها کمک می کند در پروژه ها سهیم شده و همکاری نمایند. 

 دایره المعارف  George Wythe و یا Wythepedia یکی دیگر از پروژه های فوق العاده کتابخانه حقوقیWolf Law Lib در ایالات متحده است. این دایره المعارف مجموعه ای از مطالب اولین استاد حقوق در آمریکا است- از جمله بسیاری از گزارشات قانونی، قضات و وکلای دادگستری از انگلستان.

سایت ویکی James Kessler’s TFD  برای بسیاری از افراد در دنیای حقوق آشنا است. این سایت همکاری مداوم بین کسلر و خوانندگان بر روی متون چاپ شده انجام می دهد که به جهت ترسیم تغییرات موجود در قانون مالیات و استفاده از نظرات و پیشنهادات کاربران طراحی شده است.

 تمامی این پروژه ها الهام بخش  LawLibWiki بودند و شما می توانید تغییرات آینده و به روزرسانی های پیشنهادی را از طریق ترلو یا پلتفرم های رسانه های اجتماعی دنبال کنید.

کلر می گوید من چالش های فناوری را بسیار جذاب دیدم.

اکنون یک نسخه ویرایش شده  Q&A (پرسش و پاسخ) ارائه می دهم که طی چند هفته گذشته به تبادل آن پرداختیم:

 سوال: شما اشاره کردید که برای هاستینگ و پشتیبانی نیاز به پرداخت هزینه است؟

چگونه ادمین های سایت ویکی آن را مدیریت میکنند؟ آیا ایده ای در مورد حمایت مالی یا تبلیغات دارید؟

پاسخ: زمانی که برنامه های وب هاستینگ ارائه می شود، به دنبال تخفیف ها باشید. بسیاری از ادمین های سایت ویکی یک فرد متخصص در تیم فناوری خود دارند. اما من مجبور شدم یک تیکت تهیه کنم و بسته به پیچیدگی موضوع آن را افزایش دهم و یا یک نفر را برای آن بگمارم. در مورد بودجه آینده باید بگویم برخی از سایت های ویکی به حمایت مالی و تبلیغات هدفمند وابسته هستند. بنابراین این یک نکته قابل تأمل است.

 سوال: این یک روند فنی است. چرا وقتی نرم افزارهایی مانند وردپرس برای وبلاگ ها وجود دارد چنین چیز مفیدی تا این اندازه دشوار است؟

 جواب: وردپرس به جهت محبوبیت وبلاگ ها ساده به نظر می رسد و از آنجا که محبوب است، پول زیادی نیز در آن وجود دارد. به یاد میآورم چند سال پیش یک مقاله تحقیقاتی می خواندم که در آن در مورد اینکه چطور سبک ها و پوسته های وردپرس بارها تجدید می شد و یا توسط یک شخص با نام مختلف ساخته می شد و باز هم هم سود آور بود، توضیح می داد.

در مورد سایت ویکی چنین نیست. بسیاری از آنها مشهور نیستند و برای حفظ و نگهداری  آن باید تلاش بیشتری صورت گیرد- به غیر از ویکی پدیا. من فکر میکنم اکنون بسیاری از مردم به سایت های ویکی سرگرم کننده مانند شوی تلویزیونی، سری کتاب ها که با آن آشنا هستند و استفاده می کنند اشاره می کنند.  

سوال: چرا شما این کار را انجام دادید؟ برای ,CPD جامعه بزرگتر و یا فقط به این دلیل که توانستید انجام دهید؟

جواب: شاید برای هر ۳ . من تنها می خواستم خود را تحت فشار قرار دارم تا به درستی کد نویسی را فرا گیرم و یک دوره آنلاین را تمام کنم. برای استفاده از آن به انگیزه و تمرکز نیاز داشتم. من همیشه سایت های ویکی را دنبال میکردم. این یک گام منطقی برای هر کتابخانه داری است- چطور می توانستیم همه ما به یکدیگر کمک کنیم؟ ما باید دانش را جمع آوری می کردیم و به همکاران کتابدار خود در هر کجای دنیا که هستند کمک می کردیم.

 سوال: چه کسی الهام بخش شما بود؟ این جرقه ذهنی از کجا آمده است؟ 

 جواب: جرقه ذهنی از موقعیت من در دنیای قانون زده شد. من به تاریخچه همه چیز علاقه مند هستم. بر اساس تجربه و صحبت با دیگر کتابداران حقوق متوجه شدم که یک سیستم جامع برای اشتراک گذاری دانش وجود ندارد. ما به عنوان کتابداران حقوقی خود را در سطح بالای استاندارد نگه می داریم، اما چندان اعتبار کافی به دست نمی آوریم. به نظر من سایت ویکی توانست این کار را برای ما انجام دهد.

سوال: آینده آن را چه می بینید؟ آیا برنامهای برای آینده دارید؟

جواب:  من امیدوار هستم که سایت ویکی روزی به محلی برای اشخاصی که در حوزه قضایی به دنبال اطلاعات بیشتر هستند، تبدیل شود. همچنین امیدوارم تا آنجا که ممکن است دین خود را ادا کنم و روزی برای دانشی که ایجاد کردیم و حمایتی که از دیگران به عمل آوردیم جشن بگیریم: به عنوان مثال بورسیه های مسافرتی برای سفر به کنفرانس شرکت در رویداد یا برگزاری وقایع جهت کسب مهارت جدید.

 سوال: چرا ترلو؟ من دریافتم که بسیار ساده و کاربر پسند و یک روش عالی برای پیگیری امور است. این طور نیست؟

جواب: من از چند استارتاپ بازدید کردم که از ترلو برای مدیریت پروژه های خود استفاده می کردند. من از ترلو برای ایجاد یک فضای دیجیتال جهت برنامه ریزی سایت ویکی استفاده کردم. ترلو راحت تر است، بنابراین اگر بخواهم چیزی را تغییر دهم، می توانم آن را راحتتر انجام دهم و رابط کاربری نیز با آن سازگار است. اگر می خواستم برنامهریزیها را روی کاغذ انجام دهم، وقت زیادی را هدر میدادم و احتمالا قادر به تجسم امور نبودم.

 Julia BhojooJulia Bhojoo بنیانگذار LawLibWiki و کتابدار سابق است که قبلاً در دفاتر حقوقی مشغول به فعالیت بوده است. وی به زودی به عنوان بخشی از تیم Digi Comms برایSLA Europe داوطلب خواهد شد و دوره مستری را در اواخر سال خواهد گذراند. همچنین جولیا الگوهای دوخت متقاطع و گلدوزی را طراحی میکند. او کسی است که هرگز از موزه چندان دور نیست و حاضر است برای خوردن یک سوشی خوب مسافت زیادی را سفر کند.